مقدمه
خار پاشنه یا به عبارت دقیقتر، التهاب نیام کف پا (فاشیا پلانتار)، یکی از شایعترین عوامل ایجاد درد در پاشنه پا میباشد. در این مقاله در مرکز افزایش قد ایران، به بررسی علل ایجاد این بیماری و ارائه راهکارهایی برای درمان خار پاشنه پرداخته خواهد شد.
نیام کف پا
نیام کف پا در واقع، قسمت زیرپوستی کف پاست که پاشنه را به قسمت جلویی پا متصل میکند. این نیام کف پا وظیفه حفظ قوس کف پا را برعهده دارد و هنگامی که این بافت آسیب ببیند و التهاب ایجاد شود، خار پاشنه به وجود میآید.
نیام کف پا قادر به جذب و تحمل نیروها و فشارهایی است که به پا وارد میشوند. اما گاهی اوقات، فشار یا صدمات بیش از حد میتوانند باعث ایجاد شکافهایی در این بافت شوند. پاسخ طبیعی بدن به این صدمات، التهاب است که منجر به درد، چسبندگی، و سفتی در منطقه کف پا و پاشنه میشود.
چرا باید خار پاشنه را درمان کنید؟
اگر خار پاشنه درمان نشود، تأثیرات متفاوتی را ممکن است تجربه کنید. برای مثال هر بار که پاشنه پا به زمین برخورد میکند، درد احساس خواهید کرد، حتی اگر تلاش کنید آهسته راه بروید. در ابتدا، درد در پاشنه پا به صورت متناوب ظاهر میشود. اما با گذر زمان، ممکن است درد ثابت و پایدار شود.
دردی که از خار پاشنه ناشی میشود و درمان نشود، معمولاً پس از بلند شدن از رختخواب در صبح یا پس از دورههای عدم تحرک در طول روز بدتر میشود. وقتی تازه برای راه رفتن در صبح از خواب بیدار میشوید و درد احساس میکنید، ممکن است حس خوبی برای شما نداشته باشد. به طور طبیعی، شما به کمترین حد ممکن راه می روید و حرکت میکنید. این اجتناب از راه رفتن میتواند به تنبلی و کاهش فعالیت بیشتر منجر شود. نتیجه آن می تواند مشکلات سلامتی اضافی برای شما باشد.
همچنین، اگر به علت درد پا، نحوه راه رفتنتان تغییر کند و با لنگ زدن شروع به راه رفتن کنید، ممکن است مستعد ابتلا به مشکلات اضافی در پا و مچ پا شوید، از جمله بونیون، رگ به رگ شدن مچ پا، و حتی شکستگی پا. به علاوه، این میتواند به درد و مشکلات در ناحیه کمر، لگن، و زانو منجر شود، زیرا بدن شما دائماً در یک وضعیت غیرطبیعی و ناهمگن قرار دارد.
چند راهکار ساده برای درمان خار پاشنه
باید توجه داشت که بیش از ۹۰٪ از بیماران مبتلا به خار پاشنه با استفاده از روشهای ساده و غیرجراحی میتوانند در مدت کوتاهی بهبود یابند، بنابراین درمان مناسب و به موقع این مشکل بسیار مهم و ضروری است.
تسهیل فشار روی پا اصابتدیده
کاهش یا توقف فعالیتهایی که میتوانند درد را تشدید کنند، اقدام اولیه در کاهش درد است. ممکن است نیاز باشد فعالیتهای ورزشی که منجر به فشار زیاد بر روی پاهایتان میشوند را متوقف کنید، مانند دویدن، پریدن و یا انجام حرکات ایروبیک.
استفاده از یخ در درمان خار پاشنه
اعمال یخ به ناحیه مربوط به زیر کف پا برای مدت ۲۰ دقیقه میتواند موثر باشد و معمولاً ۳ تا ۴ بار در روز می توان آن را انجام داد.
استفاده از داروهای ضد التهاب در درمان خار پاشنه
مصرف داروهایی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن میتواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.
انجام تمرینات اصلاحی
خار پاشنه به علت فشار زیاد بر روی عضلات پا و پشت ساق بدتر میشود. کشش عضلات پشت ساق و تقویت عضلات نیام کف پا راهحلی موثر برای کاهش درد است.
تمرینهای کششی برای عضلات پشت ساق
برای این تمرین، از یک دیوار استفاده کنید. پایتان را به فاصلهای از دیوار قرار دهید و کف دستتان را روی دیوار بگذارید. یکی از زانوهایتان را خم کنید و پاشنه و پا به سطح زمین تماس داشته باشد. پای دیگر را به جلو بیاورید و زانوی آن را خم کنید.
سپس، لگن خود را به سمت دیوار حرکت دهید تا کشش در عضلات پشت ساق احساس کنید. این وضعیت را حدوداً ۱۰ ثانیه حفظ ، سپس استراحت کنید. این تمرین را برای هر پا تا ۲۰ بار تکرار کنید. در حین انجام این تمرین، باید کشش قوی در عضلات پشت ساقتان را احساس کنید.
کشش نیام کف پا
برای این تمرین، پای مبتلا را در حالت نشسته در کنار زانوی پای دیگر بگذارید. سپس انگشتان پای مبتلا را با دست بگیرید و آنها را به آرامی به سمت بالا بکشید. اگر به انگشتان پایتان نمیرسید، میتوانید از یک پارچه به عنوان کمک استفاده کنید تا انگشتان را به بالا بکشید.
این کشش را حدوداً ۱۰ ثانیه ادامه دهید و سپس آن را رها کنید. این تمرین را برای هر پا تا ۲۰ بار تکرار کنید. این تمرین را بهتر است در صبح و قبل از ایستادن یا راه رفتن انجام دهید.
تزریق کورتیزون برای درمان خار پاشنه
کورتیزونها داروهای ضد التهاب قوی هستند که میتوانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند. تزریق کورتیزون به نیام کف پا انجام میشود. با این حال، باید توجه داشت که تزریقات مکرر در این ناحیه ممکن است با عوارض بدی همراه باشد.
استفاده از کفشهای طبی و ارتوزها
استفاده از کفشهای دارای کفی ضخیم و نرم میتواند در کاهش درد هنگام ایستادن و راه رفتن کمک کند. همچنین، استفاده از پدهای سیلیکونی برای پاشنه نیز مفید است. میتوانید از کفیهای طبی نیز برای این منظور استفاده کنید.
استفاده از آتلهای شبانه
در اکثر افراد، نوک پاها هنگام خواب به سمت پایین خم میشود که ممکن است یکی از علل درد پا در صبح باشد. استفاده از آتل شبانه که نوک پا را به سمت بالا نگه میدارد، میتواند باعث اعمال کشش بر روی نیام کف پا هنگام خواب شود. این تمرین در هنگام خواب انجام میشود، اگرچه ممکن است در ابتدا مقداری ناراحتی ایجاد کند.
درمان خار پاشنه از طریق جراحی
جراحی تنها در صورتی به عنوان گزینهای در درمان خار پاشنه مناسب در نظر گرفته میشود که سایر روشهای درمانی پزشکی کارساز نباشند. در جراحی خار پاشنه، خار پاشنه از استخوان خارج می شود؛ با این حال در برخی موارد فاسیای کف پا هم آزاد می شود.
آیا خار پاشنه بدون جراحی قابل درمان است؟
در برخی موارد، تنها راه درمانی برای خار پاشنه انجام جراحی است. این تصمیم بستگی به تشخیص پزشک دارد.
تشخیص خار پاشنه
بعد از معاینه توسط پزشک، ممکن است او دستور انجام تصویربرداری از پاهای شما را صادر کند.
- رادیوگرافی ساده: تصاویر واضحی از استخوانها را نشان میدهد و میتواند دلایل دیگری برای درد پاشنه مانند شکستگی یا آرتریت و آرتروز را نیز بررسی کند. در تصاویر رادیوگرافی ساده، خار پاشنه قابل مشاهده است.
- تصویربرداریهای دیگر: معمولاً از MRI و سونوگرافی برای تشخیص خار پاشنه استفاده نمیشود. اگرچه تشخیص درمان خار پاشنه با تصویربرداری MRI ممکن است لازم باشد.
عوامل ایجاد خار پاشنه
در بیشتر موارد، خار پاشنه بدون علت خاص و قابل تشخیصی به وجود میآید. با این حال، عواملی وجود دارند که میتوانند شما را در معرض خطر ابتلا به این مشکل قرار دهند:
- سفتی عضلات پشت ساق، که باعث میشود نتوانید انگشتان پای خود را به سمت جلو بکشید.
- چاقی
- داشتن قوس پاهای بیش از حد
- انجام فعالیتهایی که نیاز به ضربات مکرر به کف پا دارند (مانند دویدن، پریدن و ورزش)
- انجام فعالیتهای جدید یا افزایش فعالیتهایی که از قبل انجام میدادید.
توجه: باید توجه داشت که خار پاشنه به طور معمول با التهاب نیام کف پا همراه نیست. در واقعیت، تنها 5٪ افراد مبتلا به خار پاشنه، درد پاشنه دارند. بنابراین، درمان درد ناشی از خار پاشنه ممکن است بدون نیاز به جراحی انجام شود.
جهت ویزیت و نوبت دهی دکتر نادر مطلبی زاده فوق تخصص و جراح افزایش قد از اینجا اقدام کنید
علائم خار پاشنه
شایعترین علائم خار پاشنه عبارتند از:
- درد در نزدیکی کف پا
- دردی که در لحظههای اولیه راه رفتن پس از خواب، یا پس از یک دوره طولانی از بیحرکتی و استراحت (مانند پس از یک سفر طولانی) بسیار شدیدتر است و پس از چند دقیقه راه رفتن کاهش مییابد یا تا حدی بیتاثیر میشود.
- همچنین، دردی که پس از ورزش یا فعالیت شدیدتر میشود، ولی نهایتاً از بین میرود، اما در طی فعالیت و ورزش شدیدتر میشود.