ام آر آی یا تصویربرداری با تشدید مغناطیس (Magnetic Resonance Imaging)، یکی از تکنولوژی‌های پیشرفته تصویربرداری در علوم پزشکی است که به شما این امکان را می‌دهد تا به بافت‌های درونی بدن نگاه کرده و مشکلات و بیماری‌های احتمالی در اعضای بدن را تشخیص دهید.
در مقایسه با روش‌های دیگری مانند رادیوگرافی ساده یا سی تی اسکن، ام آر آی به شما این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به تابش اشعه یونیزه‌کننده، تصاویر با کیفیت بالایی از بدن خود بگیرید، که این به معنای کمتر بودن خطرات برای سلول‌های بدن است.
نحوه کار ام آر آی (MRI) چگونه است؟
آموزه‌ی کار ام آر آی بر پایه‌ی اصلی فیزیکی استوار است: این تکنولوژی از امواج رادیویی و مغناطیسی استفاده می‌کند که برای بدن ضرری ندارند. هسته‌ی اتم‌ها داخل این بخش‌ها پروتون‌هایی دارند که مثل کره زمین در دوران محوری حرکت می‌کنند و از طریق این حرکت‌هایشان یک میدان مغناطیسی را در اطراف خود ایجاد می‌کنند.
در فرآیند ام آر آی، بیمار در داخل یک میدان مغناطیسی بسیار قوی قرار می‌گیرد، که باعث می‌شود پروتون‌ها در تمام بافت‌های بدن (مخصوصاً پروتون‌های موجود در مولکول‌های آب) در جهت میدان مغناطیسی ام آر آی چرخش کنند.
سپس، امواج رادیویی خاصی به سوی بدن بیمار فرستاده می‌شود. این امواج پالسی که به بدن فرستاده می‌شوند، باعث تغییر مقداری در جهت چرخش پروتون‌ها می‌شوند. پس از اتمام این پالس رادیویی، پروتون‌ها به جهت اصلی چرخش خود باز می‌گردند و این عمل باعث تولید امواج رادیویی (الکترومغناطیسی) دیگری می‌شود.
سپس این امواج رادیویی ثانویه که از تک تک پروتون‌ها شعاعی می‌شوند، توسط گیرنده‌های دستگاه ام آر آی دریافت شده و به کامپیوتر ارسال می‌شوند. کامپیوتر ام آر آی، با استفاده از تحلیل سریع این امواج، تصاویری با دقت بالا از بافت‌های داخلی بدن ایجاد می‌کند. این تصاویر سپس توسط پزشک مورد بررسی قرار می‌گیرند و در صورت لزوم بر روی مانیتور نمایش داده یا چاپ می‌شوند.
در نهایت، با تحلیل امواج دریافتی، در کامپیوتر ام آر آی مشخص می‌شود که کدام نقاط از بدن موج رادیویی بیشتری از خود انتشار داده‌اند. این اطلاعات به پزشک ارائه می‌شود تا به او در تشخیص و درمان بیماری‌ها و مشکلات بدنی کمک کند.
هرچقدر موج رادیویی به طور قوی‌تر از یک نقطه خاص در بدن دریافت شود، نشان‌دهنده تراکم بیشتر پروتون‌ها در آن نقطه است. چرا که بیشترین تعداد پروتون‌ها در اتم‌های بدن به ویژه اتم‌های هیدروژنی که در مولکول‌های آب وجود دارند، وجود دارند. بنابراین، هر جایی که موج رادیویی بیشتری ارسال کرده باشد، واقعاً بیشتری از آب را نشان می‌دهد.
به عبارت دیگر، ام آر آی توانایی نمایش دادن تراکم مختلف ذرات آب در بافت‌های مختلف بدن را دارد. از آنجایی که غلظت مولکول‌های آب در انواع بافت‌های بدن متفاوت است و این غلظت با تغییر در وضعیت بافت‌ها تغییر می‌کند (به عنوان مثال، در صورت بیماری یا تغییر در بافت‌ها)، از اطلاعاتی که از این تغییرات به دست می‌آید، می‌توان تصاویر بسیار دقیقی از ساختارهای مختلف در بدن ایجاد کرد.
بنابراین، ام آر آی نه تنها به ما این امکان را می‌دهد تا بافت‌های مختلف بدن را تصویر برداری کنیم بلکه به ما اطلاعات مهمی در مورد تراکم و تغییرات مولکول‌های آب در این بافت‌ها ارائه می‌دهد، که این امر به پزشکان کمک می‌کند تا بیماری‌ها و مشکلات بدنی را بهتر تشخیص دهند و درمان مناسبی اعمال کنند.
ام آر آی یک روش تصویربرداری دقیق و قدرتمند است که به تشخیص مشکلات و بیماری‌های بافت‌های بدن کمک می‌کند.
یکی از ویژگی‌های برجسته ام آر آی نسبت به سی تی اسکن این است که این روش به ما این امکان را می‌دهد که بافت‌های نرم مانند غضروف، تاندون، لیگامان، عصب و رگ‌ها را به صورت بسیار دقیق و واضح تصویر برداری کنیم. به عبارت دیگر، ام آر آی به عنوان یک ابزار تصویربرداری ویژه برای تشخیص بیماری‌ها و مشکلات مرتبط با این بافت‌ها شناخته می‌شود.
در عمل، ام آر آی بیشتر در بررسی مشکلات بافت‌های نرم بدن استفاده می‌شود، در حالی که سی تی اسکن به عنوان یک روش تصویربرداری اصولاً برای بررسی استخوان‌ها، ضایعات و آسیب‌های مرتبط با آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آیا ام آر آی روش خطرناک یا بی‌خطری است؟
اگر اصول ایمنی رعایت شوند، ام‌آر‌آی یک روش تصویربرداری بسیار ایمن و کم‌خطری است. سالانه حدود ۱۰ میلیون نفر این روش را تجربه می‌کنند و انجام آن کاملاً بدون درد است و عارضه کوتاه مدت یا بلند مدت شناخته شده‌ای ندارد.
اما باید توجه داشته باشیم که ام‌آر‌آی از یک میدان مغناطیسی بسیار قوی استفاده می‌کند، بنابراین اشیاء فلزی در این میدان مغناطیسی حرکت می‌کنند. این حرکت اشیاء فلزی ممکن است به بیمار آسیب برساند.
بنابراین، در اطاق ام‌آر‌آی باید هیچ جسم فلزی‌ای وجود نداشته باشد. اگر بیمار وسایل فلزی مثل ساعت، جواهرات و بخش‌هایی از لباس‌ها را در خود دارد، باید آنها را خارج از اتاق ام‌آر‌آی جدا کند.
همچنین برای افرادی که قبلاً جراحی شده‌اند و از گیره‌های فلزی برای رگ‌ها استفاده شده است، ام‌آر‌آی ممکن است خطرناک باشد، زیرا گیره‌های فلزی ممکن است در میدان مغناطیسی ام‌آر‌آی حرکت کنند.
همچنین برای افرادی که گلوله‌های فلزی یا ترکش در بدن دارند، ممکن است مشکلاتی ایجاد شود. همچنین در کسانی که از سمعک استفاده می‌کنند یا پیس‌میکر قلبی دارند، امواج مغناطیسی ام‌آر‌آی ممکن است به کارکرد این دستگاه‌ها اختلال وارد کند.
برای انجام ام‌آر‌آی باید به این نکات توجه کرد:
- هیچ جسم فلزی به همراه بیمار وارد اتاق ام‌آر‌آی نشود.
- بیمار ساعت و جواهرات خود را در منزل گذاشته و به همراه نیاورد.
- از مواد آرایشی حاوی فلز استفاده نشود.
- لباسی که بیمار به تن دارد نباید دارای قطعات فلزی باشد.
- اجسام زیر نیاید به داخل اتاق ام‌آر‌آی بیایند:
- پول یا کارت اعتباری
- اجسام الکترونیکی مانند تلفن همراه
- سمعک
- ساعت یا جواهرات
- کلید، سکه و یا قلم
- گیره‌های مو
- لباس‌هایی که حاوی دکمه، گیره، قلاب، زیپ یا نخ‌هایی با فلز باشند
- کفش یا کمربند.
برای جلوگیری از ورود اشیاء فلزی به اتاق ام‌آر‌آی، معمولاً از بیمار خواسته می‌شود تا تمام لباس‌های خود را بیرون بیاورد و یک لباس طبی یک‌بار مصرف را بپوشد. سپس بیمار بدون هیچ چیز دیگری وارد اتاق ام‌آر‌آی می‌شود. با این حال، امکان وجود اشیاء فلزی در داخل بدن بیمار همچنان وجود دارد. بنابراین، پس از هر بیمار که می‌خواهد ام‌آر‌آی انجام دهد، در مورد وجود اشیاء زیر در بدنش سوال می‌شود:
- پیس میکر
- دفیبریلاتور قلبی
- نورواستیمولاتور کلیپ یا گیره آنوریسم
- پیچ و پلاک یا دیگر اشیاء فلزی که برای درمان شکستگی استخوان استفاده شده‌اند
- وسایل تزریق اتوماتیک دارو
- اشیاء فلزی خارجی که قبلاً در بدن وارد شده‌اند، به ویژه در چشم
- تیر یا ترکش در بدن
- تاتو
- گیره فلزی دندان
- برخی از انواع آی یو دی (دستگاه‌های کمکی قلبی)
- پچ‌های دارویی حاوی فلز
اگر شما باردار هستید، باید این موضوع را به تکنسین ام‌آر‌آی اعلام کنید تا تدابیر لازم را اتخاذ کنند.
روند انجام ام آر آی چگونه است؟
دستگاه ام آر آی معمولاً به شکل یک اتاقک کوچک طراحی شده است که دارای یک تونل درونی است. یک تخت در جلوی این تونل قرار دارد که می‌تواند به داخل تونل حرکت کند.
برای انجام ام‌آر‌آی، بیمار روی تخت دراز می‌کشد و سپس به داخل تونل وارد می‌شود. در طول فرآیند تصویربرداری، تخت بیمار در داخل تونل حرکت می‌کند. زمان لازم برای تصویربرداری ام‌آر‌آی معمولاً بیشتر از سی‌تی اسکن است و ممکن است بین ۴۵ تا ۱۵ دقیقه باشد. این مدت زمان در مواردی ممکن است تا یک ساعت هم ادامه داشته باشد.
بیمار در طول عمل باید آرام و بدون حرکت باشد زیرا حرکت بیمار ممکن است تصویربرداری را غیردقیق کند. در حین انجام ام‌آر‌آی، بیمار به راحتی می‌تواند تنفس کند. اگرچه ممکن است تکنسین در لحظاتی از بیمار بخواهد تا چند لحظه نفس خود را نگه دارد.
صداهای بلندی از دستگاه ممکن است در حین ام‌آر‌آی شنیده شود که این امر طبیعی است و نباید نگرانی بیمار را به وجود آورد. قبل از شروع ام‌آر‌آی، ممکن است گوشی‌های گوش بر روی گوش‌های بیمار قرار گیرد تا صدای کمتری به گوش او برسد.
شما در اتاق ام‌آر‌آی تنها هستید، اما تکنسین ام‌آر‌آی شما را می‌بیند و صدای شما را می‌شنود. بنابراین، در صورت نیاز به کمک، می‌توانید با او صحبت کرده و درخواست‌های خود را اعلام کنید.
ممکن است قبل از انجام ام‌آر‌آی، بیمار دارویی تزریق شود. اگر بیمار به برخی از داروها حساسیت دارد، حتماً باید قبل از تزریق دارو این موضوع را به پرسنل پزشکی در اتاق ام‌آر‌آی اعلام کند. اگر بعد از تزریق دارو، بیمار احساس بی‌راحتی کرد، باید این موضوع را فوراً به پرسنل پزشکی اطلاع دهد.
