پارگی روتاتور کاف یکی از علل رایج درد و ناراحتی در ناحیه شانه در بزرگسالان است. این بیماری در حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد افراد جامعه دیده می‌شود، اما در بیشتر موارد، بی‌علامت است. با افزایش سن، احتمال بروز این بیماری افزایش می‌یابد.
- آناتومی شانه و روتاتور کاف
- نقش عضلات روتاتور کاف
- آسیب‌دیدگی روتاتور کاف
- علل پارگی روتاتور کاف
- فعالیت‌های بدنی و پارگی روتاتور کاف
- عوامل خطرزا در پارگی روتاتور کاف
- اهمیت درمان پارگی روتاتور کاف
- مکانیسم پارگی روتاتور کاف
- علائم پارگی روتاتور کاف در ناحیه مفصل شانه
- تشخیص پارگی روتاتور کاف در ناحیه شانه
- درمان پارگی روتاتور کاف
- ترمیم پارگی روتاتور کاف با آرتروسکوپ
آناتومی شانه و روتاتور کاف
شانه دارای چهار عضله و تاندون مرتبط است که مجموعاً روتاتور کاف نامیده می‌شوند. این عضلات عبارتند از سوپرااسپیناتوس، اینفرااسپیناتوس، ساب‌اسکاپولاریس و ترس مینور. این عضلات به استخوان کتف (اسکاپولا) متصل شده و با تاندون‌های مشترک خود به نزدیک سر استخوان بازو متصل می‌شوند.
نقش عضلات روتاتور کاف
عضلات روتاتور کاف مانند چتری دورتادور سر استخوان بازو را پوشانده و به عنوان عمیق‌ترین عضلات شانه عمل می‌کنند. با انقباض این عضلات، سر استخوان بازو در حفره گلنوئیدی محل خود ثابت و محکم می‌شود. این عضلات همچنین به حرکت بالا بردن و چرخش بازو کمک می‌کنند.
آسیب‌دیدگی روتاتور کاف
آسیب‌دیدگی عمده در روتاتور کاف معمولاً به تاندون عضله سوپرااسپیناتوس مربوط می‌شود که در بالای مفصل شانه قرار دارد. عضله اینفرااسپیناتوس در پشت و عضله ساب‌اسکاپولاریس در جلوی مفصل شانه قرار گرفته‌اند.
علل پارگی روتاتور کاف
پارگی روتاتور کاف گاهی اوقات به دنبال ضربه ناگهانی به ناحیه شانه ایجاد می‌شود که می‌تواند منجر به درد شانه به مدت چند ماه شود. با این حال، اکثر پارگی‌ها نتیجه ضربات خفیف اما مکرر به شانه هستند که در طول چند سال رخ می‌دهند. عمده‌ترین علت این ضربات مکرر، استفاده نادرست از شانه و عدم رعایت اصول صحیح کار با اندام فوقانی است.
فعالیت‌های بدنی و پارگی روتاتور کاف
در فعالیت‌های بدنی که در آنها دست به بالای سر می‌رود، فشار زیادی به ناحیه شانه و روتاتور کاف وارد می‌شود که می‌تواند در بلندمدت به پارگی منجر شود. ورزش‌هایی مانند بیس‌بال، تنیس، وزنه‌برداری، و پاروزنی می‌توانند این ریسک را افزایش دهند. این بیماری در افراد بالای ۴۰ سال شایع‌تر است، زیرا در این سنین تاندون روتاتور کاف ضعیف‌تر شده و با فشارهای کمتری آسیب می‌بیند.
عوامل خطرزا در پارگی روتاتور کاف
- افزایش سن و کاهش خونرسانی: با بالا رفتن سن و کاهش خونرسانی به تاندون، تاندون ضعیف شده و مستعد پارگی می‌گردد.
- کاهش توانایی ترمیم تاندون با افزایش سن: توانایی ترمیم تاندون با افزایش سن کاهش می‌یابد.
- استخوان‌های اضافی زیر زائده آکرومیون: گاهی استخوان‌های اضافی که در زیر زائده آکرومیون شکل می‌گیرند، با ایجاد فشار مداوم به تاندون، زمینه را برای آسیب آماده می‌کنند.
اهمیت درمان پارگی روتاتور کاف
در صورت عدم درمان، پارگی روتاتور کاف می‌تواند گسترش یابد و شدت بیشتری پیدا کند. گرچه گاهی این گسترش ممکن است بدون درد و علامت باشد.
مکانیسم پارگی روتاتور کاف
ناپایداری ذاتی مفصل شانه
مفصل شانه به دلیل شکل آناتومیک خاص خود، مفصلی ناپایدار به شمار می‌رود. سر استخوان بازو نسبتاً بزرگ است و در مقابل، حفره گلنوئید که سر استخوان بازو در آن قرار می‌گیرد، کوچک و کم عمق است. این ویژگی‌ها باعث می‌شوند که مفصل شانه پایداری زیادی نداشته باشد.
تامین پایداری مفصل توسط روتاتور کاف
پایداری مفصل شانه بیشتر توسط رباط‌ها و عضلات اطراف آن، به‌ویژه عضلات روتاتور کاف تامین می‌شود. عضلاتی مانند سوپرااسپیناتوس، اینفرااسپیناتوس، ترس مینور و ساب‌اسکاپولاریس، سر استخوان بازو را درون حفره گلنوئید محکم نگه می‌دارند.
پارگی ناشی از فشردگی تاندون
گاهی اوقات، به دنبال ضربات وارد شده به مفصل شانه، تاندون این عضلات پاره می‌شود. مکانیسم اصلی پارگی، گیر کردن تاندون روتاتور کاف در ناحیه شانه بین دو استخوان (استخوان بازو و زائده آکرومیون) است.
تفاوت مکانیسم پارگی در سنین مختلف
در جوانان، پارگی معمولاً ناشی از فشردگی شدید تاندون در زمان فعالیت‌های بدنی سنگین است. در سنین بالاتر، پارگی‌های تدریجی به دلیل فشرده شدن مکرر ولی با شدت کمتر اتفاق می‌افتد.
تأثیر کاهش خونرسانی و ضعف تاندون با افزایش سن
با افزایش سن، خونرسانی به تاندون کم شده و این امر موجب ضعف تاندون و کاهش توانایی آن در ترمیم می‌شود. در نتیجه، بافت تاندون ضعیف شده و حتی فشارهای کم می‌تواند باعث پارگی شود.
جهت ویزیت و نوبت دهی دکتر نادر مطلبی زاده فوق تخصص و جراح افزایش قد از اینجا و یا از طریق واتس‌اپ اقدام کنید
علائم پارگی روتاتور کاف در ناحیه مفصل شانه
درد شانه
- افزایش درد با بالا بردن دست: شدت درد شانه هنگام بالا بردن دست افزایش می‌یابد. با گذشت زمان، درد به حدی می‌رسد که بیمار قادر به بالا بردن دست خود به بالای سر نیست.
- درد هنگام بازگرداندن دست از بالای سر: درد در هنگامی که دست از بالای سر به سمت پایین برگردانده می‌شود.
- ضعف و لاغری عضلات اطراف شانه: کاهش قدرت و حجم عضلات در ناحیه شانه.
- ضعف دست هنگام بالا بردن آن: بیمار با ضعف قابل توجهی در دست هنگام بالا بردن آن روبرو است.
- صدا دادن شانه هنگام حرکت دادن دست: ایجاد صدا یا تق‌تق در شانه هنگام حرکت دست.
نحوه بروز علائم
- بروز ناگهانی یا تدریجی: علائم ممکن است به طور ناگهانی پس از ضربه به شانه، مانند افتادن روی شانه، بروز کند یا به صورت مزمن و در طول زمان ایجاد شود.
مشخصات خاص درد
- موقعیت درد: درد معمولاً در جلوی شانه است و ممکن است به بازو تیر بکشد.
- تغییرات شدت درد: درد ممکن است در ابتدا خفیف باشد و فقط هنگام بالا بردن دست ایجاد شود، اما با گذشت زمان شدت می‌یابد و حتی ممکن است در هنگام استراحت یا خوابیدن روی شانه آسیب دیده احساس شود.
فیزیولوژی حرکت شانه
- نقش روتاتور کاف در ابداکشن: برای انجام حرکت ابداکشن، که در آن اندام فوقانی از کنار تنه به بالا حرکت می‌کند، عضلات روتاتور کاف باید منقبض شوند تا سر استخوان بازو در حفره گلنوئید پایدار شود. سپس با انقباض عضله دلتوئید، اندام در حالت ابداکشن قرار می‌گیرد.
تشخیص پارگی روتاتور کاف در ناحیه شانه
معاینه توسط پزشک
پس از جمع‌آوری اطلاعات در مورد علائم بیماری از بیمار، پزشک شانه را معاینه می‌کند.
روش‌های تصویربرداری
استفاده از روش‌های تصویربرداری مانند ام آر آی برای کمک به تشخیص دقیق‌تر.
درمان پارگی روتاتور کاف
درمان غیرجراحی
در نیمی از موارد پارگی روتاتور کاف، درمان‌های غیرجراحی می‌تواند به بهبود علائم بیماری کمک کند. این شامل کاهش فعالیت‌هایی که باعث فشار به شانه می‌شوند، استراحت، استفاده از داروهای ضدالتهابی، تزریق کورتیکواستروئید توسط متخصص ارتوپدی و فیزیوتراپی برای تقویت عضلات شانه می‌شود.
نیاز به درمان جراحی
در مواردی که علائم بیش از ۶ تا ۱۲ ماه ادامه دارند و پارگی‌های وسیعی وجود دارد، درمان غیرجراحی ممکن است نتایج مطلوبی نداشته باشد. در این شرایط، پزشک معمولاً تصمیم به جراحی می‌گیرد. جراحی معمولاً در ۸۰ تا ۹۰ درصد موارد نتایج مثبت دارد.
شرایط تصمیم‌گیری برای جراحی
جراحی در موارد زیر مدنظر قرار می‌گیرد:
- درمان‌های غیرجراحی نتوانند درد را کاهش دهند.
- وجود پارگی تازه و درد شدید.
- پارگی در شانه اندام غالب فرد فعال.
- نیاز به انجام ورزش یا فعالیت‌هایی که نیاز به حرکت بالای سر دارند.
- وجود ضعف شدید عضلانی یا پارگی‌های وسیع.
انتخاب نوع جراحی
نوع جراحی بستگی به سن بیمار، اندازه، شکل و محل پارگی دارد. در بیماران مسن که تاندون بسیار ضعیف است، درمان معمولاً غیرجراحی است. در جوانان، ترمیم جراحی تاندون معمولاً انجام می‌شود. در پارگی‌های ناکامل، دبریدمان انجام می‌شود، و در پارگی‌های کامل و کنده شدن تاندون، اتصال مجدد آن به استخوان صورت می‌گیرد.
ترمیم پارگی روتاتور کاف با آرتروسکوپ
معرفی آرتروسکوپ
آرتروسکوپ، یک لوله فلزی توخالی به اندازه یک نی نوشیدنی است، دارای دوربین فیلمبرداری بسیار دقیق در یک انتها و تعداد زیادی عدسی در درون خود است.
کاربرد آرتروسکوپ در تشخیص
پزشک ارتوپد با وارد کردن آرتروسکوپ از طریق یک شکاف چند میلیمتری به فضای مفصلی شانه، تصاویر داخل شانه را بر روی مانیتور با وضوح بالا نمایش می‌دهد. همچنین، از طریق لوله باریک دیگری مایعات به داخل مفصل فرستاده می‌شود تا فضای مفصلی افزایش یافته و دید بهتری فراهم شود.
فرآیند ترمیم جراحی
پزشک قادر است از طریق آرتروسکوپ بخش‌های داخلی شانه را ببیند، بیماری‌ها و ضایعات را تشخیص داده و اقدام به درمان جراحی کند.
اقدامات جراحی در پارگی روتاتور کاف
- برداشتن قسمت‌های پاره شده تاندون: این اقدام به جلوگیری از گیر کردن شانه در حین حرکت کمک می‌کند.
- ترمیم تاندون: اگر امکان ترمیم تاندون وجود داشته باشد، با استفاده از نخ‌های جراحی و پیچ‌های مخصوص انجام می‌شود.
- تغییرات در زائده آکرومیون: گاهی قسمتی از سطح زیرین زائده آکرومیون تراشیده یا برداشته می‌شود تا فضای بیشتری برای حرکت تاندون روتاتور کاف فراهم شود.
درمان پارگی روتاتور کاف با جراحی شکاف کوچک
تکنیک جراحی
- استفاده از آرتروسکوپ: با یک شکاف جراحی ۴ تا ۶ سانتیمتری در ناحیه شانه، پزشک تراشیدن سطح زیرین آکرومیون و ترمیم محل پارگی را انجام می‌دهد.
عمل جراحی باز برای درمان پارگی روتاتور کاف
شرایط نیاز به جراحی باز
- پارگی‌های وسیع یا پیچیده: در این موارد، ممکن است نیاز به شکاف‌های جراحی وسیع‌تر باشد.
مزایای ارتروسکوپی
- کاهش عوارض جانبی: درد، مدت زمان بستری، خونریزی حین جراحی و خشکی مفصل پس از جراحی در درمان‌های همراه با ارتروسکوپی کمتر است.
شرایط تأثیرگذار بر نتایج جراحی
- کیفیت بافت آسیب دیده، وسعت پارگی، رعایت نکات بازپروری و سن بیمار: این عوامل می‌توانند بر نتایج درمان جراحی تأثیر بگذارند. عوارضی مانند آسیب عصبی، عفونت، خشکی مفصل و پارگی مجدد در ۱۰ درصد موارد ممکن است رخ دهد.
بازپروری و فیزیوتراپی پس از درمان پارگی روتاتور کاف
اهمیت مراقبت‌های پس از جراحی
- نقش حیاتی مراقبت‌های پس از جراحی: این مراقبت‌ها برای دستیابی به نتایج مطلوب درمانی حیاتی هستند.
فرآیند بازپروری
- دوره بیحرکتی پس از جراحی: بسته به وسعت آسیب، ممکن است ۴ تا ۶ هفته طول بکشد.
- فرآیند بازپروری: تحت نظر پزشک ارتوپد و فیزیوتراپیست، بیمار نرمش‌های خاصی را برای افزایش دامنه حرکتی و قدرت عضلانی اطراف شانه انجام می‌دهد.
- مدت زمان لازم برای بازیابی: دستیابی به دامنه حرکت و قدرت عضلانی مناسب معمولاً ۴ تا ۶ ماه زمان می‌برد.
جهت ویزیت و نوبت دهی دکتر نادر مطلبی زاده فوق تخصص و جراح افزایش قد از اینجا و یا از طریق واتس‌اپ اقدام کنید
