دیسک کمر یا هرنیتد دیسک یک اختلال در دیسک‌های قرار گرفته بین مهره‌های ستون فقرات است. این مشکل غالباً بدون هیچ علامت قابل تشخیصی در ابتدا شروع میشود، اما به تدریج با درد شدیدی همراه می‌گردد که ممکن است فرد را در انجام کارهای روتین روزانه محدود کند.
شاید شما نیز در زمان‌هایی درد نامشخصی در قسمت کمری ستون فقرات تجربه کرده‌اید. این درد ممکن است به علت انجام کارهای سنگین، آسیب به مهره‌ها یا بروز بیماری‌های خاص باشد. بسیاری از افراد نمی‌دانند که آیا این درد به دیسک کمر مربوط است یا به علت اسپاسم در عضلات کمری ایجاد میشود. در چنین مواردی، پزشکان متخصص در زمینه‌های ارتوپدی یا مغز و اعصاب معمولاً به تشخیص بیماری فتق دیسک می‌رسند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد مکان دیسک کمر و علائم مرتبط با این بیماری، لطفاً با ما در این مقاله از مرکز افزایش قد ایران همراه باشید.
- دیسک کمر چیست؟
- مکان قرارگیری دیسک کمر کجاست؟
- اهمیت درمان دیسک کمر
- نشانه‌های دیسک کمر
- مکان درد ناشی از دیسک کمر
- عوامل ایجاد کننده دیسک کمر
- ویژگی‌های درد ناشی از دیسک کمر
- پیامدهای دیسک کمر
- زمان مناسب برای مراجعه به پزشک
- روند تشخیص دیسک کمر
- روش‌های درمان دیسک کمر
- روش‌های پیشگیری از درد دیسک کمر
- تمرینات مفید برای کمر
- راهکارهای غیردارویی برای مدیریت درد دیسک کمر
- خلاصه
- پرسش های متداول
دیسک کمر چیست؟
دیسک‌های کمری ساختارهایی هستند که بین مهره‌های کمر قرار دارند و به شکل ژله‌ای و با ترکیبی از مواد مانند فیبر، از فشار به مهره‌ها محافظت می‌کنند. در صورتی که دیسک کمر از مکان اصلی خود جا به جا شود، فشار زیادی به عصب‌های اطراف وارد میشود که نتیجه‌اش درد، تنگی نفس و کاهش قدرت عضلات میشود.
دیسک کمر دارای یک بخش ژلاتینی در داخل و یک حلقه بیرونی سخت و لاستیکی است. وقتی پزشکان متوجه می‌شوند که فرد به فتق دیسک مبتلا شده است، به این معناست که بخش ژلاتینی دیسک از حلقه بیرونی بیرون آمده است. این وضعیت نیز به نام پرولاپس دیسک شناخته میشود.
مکان قرارگیری دیسک کمر کجاست؟
ستون فقرات از تعدادی مهره تشکیل شده است که روی یکدیگر قرار گرفته‌اند. مجموعاً 33 مهره وجود دارد که در بین آن‌ها 5 دیسک کمری قرار دارد و در انتها به استخوان ساکروم و دنبالچه متصل می‌شوند. دیسک‌ها مانند بالشتک‌های نرم و اسفنجی عمل می‌کنند و نقش مهمی در حفظ سلامت و عملکرد مناسب ستون فقرات دارند. این دیسک‌ها به عنوان یک ضربه‌گیر عمل کرده و از آسیب‌های احتمالی به ستون فقرات در طول فعالیت‌های روزمره جلوگیری می‌کنند.
اهمیت درمان دیسک کمر
در صورتی که دیسک کمر درمان نشود، ممکن است به ضعف شدید عضلات پا و حتی فلج منجر شود. برای درمان این مشکل، توصیه میشود به یک پزشک فوق تخصص ارتوپد مراجعه کنید یا از طریق مشاوره آنلاین نیز می‌توانید با یک پزشک متخصص ارتوپد تماس بگیرید.
نشانه‌های دیسک کمر
علائم دیسک کمر معمولاً در یک طرف بدن احساس میشود و بستگی به محل و میزان فشاری دارد که به عصب وارد میشود. برخی از علائم شایع عبارتند از:
- احساس گرفتگی در پاها، به ویژه پشت زانو
- احساس سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی در ناحیه‌ای که عصب آسیب دیده است
- ضعف در عضلات اطراف عصب آسیب دیده، که ممکن است به زمین خوردن یا عدم توانایی در بلند کردن اجسام منجر شود
- درد در پاها که ناشی از فتق دیسک است و ممکن است با درد در ناحیه باسن، ران و ساق همراه باشد و با سرفه، عطسه، حرکت و ایستادن تشدید شود.
بهتر است در صورت احساس هرگونه علامتی، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید تا با ارزیابی دقیق و درمان مناسب، مشکلات احتمالی جلوگیری شود.
مکان درد ناشی از دیسک کمر
وقتی قسمت داخلی دیسک به بیرون می‌آید، مواد شیمیایی آزاد می‌شوند که میتوانند عصب‌های اطراف را تحریک کرده و به التهاب و درد منجر شوند. گاهی اوقات، بیمار به دلیل گودی زیاد کمر، درد در این ناحیه را تجربه میکند. بنابراین، درد کمر به عنوان یکی از علائم اصلی دیسک کمر شناخته میشود که معمولاً با سفتی همراه است و بیمار ممکن است درد را در پاها نیز احساس کند.
عوامل ایجاد کننده دیسک کمر
عوامل متعددی میتوانند به بروز دیسک کمر منجر شوند، از جمله:
- چاقی: که فشار بر دیسک‌های ستون فقرات را افزایش می‌دهد.
- ضربه: مانند پرت شدن یا زمین خوردن با شدت که میتواند دیسک کمر را از مکان اصلی خود جابجا کند.
- تصادفات: که میتواند به شکستگی دیسک منجر شود.
- حرکت‌های نادرست: بلند کردن اجسام سنگین یا چرخیدن شدید در حین ورزش میتواند دیسک را آسیب بزند.
- پیری: با گذشت زمان، دیسک‌ها خشک و ضعیف می‌شوند و ممکن است پاره یا شکننده شوند.
- ضعف عضلات پشت: که میتواند فشار بر دیسک‌ها را افزایش دهد.
- جراحی‌های گذشته: که میتواند ساختار کمر و توزیع وزن بدن را تغییر دهد و به دیسک کمر منجر شود.
با توجه به این عوامل، برای پیشگیری و درمان دیسک کمر، توجه به سلامت عمومی بدن، اجتناب از برداشتن بارهای سنگین و مراقبت از ستون فقرات اهمیت دارد. در صورت بروز هرگونه درد یا علامتی، مشورت با پزشک ضروری است.
ویژگی‌های درد ناشی از دیسک کمر
درد ناشی از دیسک کمر ممکن است در برخی افراد به صورت خفیف باشد و علائم چندانی ایجاد نکند. اما در بسیاری از موارد، افراد مبتلا در کمر و پاهای خود درد را احساس می‌کنند. درد معمولاً به صورت سوزن سوزن شدن در پاها توصیف میشود و با ایستادن، حرکت‌های ناگهانی، چرخش سریع و نشستن برای مدت طولانی تشدید میشود.
جهت ویزیت و نوبت دهی دکتر نادر مطلبی زاده فوق تخصص و جراح افزایش قد از اینجا اقدام کنید
پیامدهای دیسک کمر
نخاع در زیر کمر به صورت ریشه‌های عصبی ادامه دارد که به آن “دم اسبی” یا “cauda equina” می‌گویند. گاهی اوقات دیسک کمر ممکن است فشار زیادی بر این ریشه‌های عصبی ایجاد کند. در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع، این فشار میتواند به ضعف شدید یا حتی فلج پاها منجر شود.
زمان مناسب برای مراجعه به پزشک
در صورت بروز مشکلات زیر، باید فوراً به یک پزشک فوق تخصص ارتوپد مراجعه کنید:
- تشدید علائم
- تأثیر منفی بر زندگی روزمره
- مشکل در راه رفتن یا ایستادن
- اختلال در عملکرد مثانه و روده
- عدم بهبود علائم پس از گذشت 4 تا 6 هفته
روند تشخیص دیسک کمر
پزشک فوق تخصص ارتوپد برای تشخیص دیسک کمر، معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. او ممکن است از شما بخواهد که بر روی تخت دراز بکشید و پاهایتان را جمع کنید. در این حالت، پزشک قادر خواهد بود تا موارد زیر را بررسی کند:
- توانایی شما در راه رفتن
- قدرت عضلات پا و کمر
- واکنش‌های غیرارادی بدن
- توانایی شما در احساس ضربات آهسته، لرزش و خراش
گاهی اوقات برای تشخیص دقیق‌تر، پزشک ممکن است به انجام تست‌های بیشتری احتیاج داشته باشد.
جدول تست‌های دیسک کمر با توضیحات:
| نوع تست | توضیحات |
|---|---|
| اشعه ایکس | این تست برای بررسی وضعیت مهره‌های ستون فقرات انجام میشود تا مشکلات احتمالی در آن‌ها شناسایی شود. |
| MRI | با استفاده از تصاویر مغناطیسی، محل فتق دیسک و عصب‌های آسیب‌دیده با دقت بیشتری تشخیص داده میشود. |
| میلوگرام | این تست برای مشاهده و بررسی طناب نخاعی و کانال نخاعی انجام میشود تا عصب‌های آسیب‌دیده، تومورهای نخاعی و آبسه‌ها شناسایی شوند. |
| CT اسکن | این روش تصویربرداری با دقت بالا برای تشخیص و تایید دیسک‌های آسیب‌دیده استفاده میشود. |
| الکترومیوگرافی (EMG) | این تست فعالیت الکتریکی عضلات در زمان انقباض و استراحت را اندازه‌گیری میکند تا عملکرد عضلات بررسی شود. |
| مطالعه هدایت عصبی (NCS) | این مطالعه توانایی عصب‌ها در انتقال سیگنال‌های الکتریکی بین دو نقطه مختلف را اندازه‌گیری میکند تا عملکرد عصبی بررسی شود. |
این تست‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا تشخیص دقیق‌تری در مورد مشکلات دیسک کمر ارائه دهد و برنامه درمانی مناسب‌تری تدوین کند.
روش‌های درمان دیسک کمر
درمان خانگی و تغییرات سبک زندگی
بسیاری از افراد با مشکل دیسک کمر، از روش‌های خانگی و تغییر در فعالیت‌های روزمره استفاده می‌کنند. این شامل کاهش فعالیت‌های سنگین و زمان استراحت بیشتر است.
درمان دارویی
اگر دیسک کمر به حدی پیشرفت کرده باشد که نیاز به درمان پزشکی داشته باشد، از داروهای مختلفی برای کنترل درد و التهاب استفاده میشود:
- پمادهای موضعی مانند روماتکس
- داروهای مسکن مانند دیکلوفناک و ناپروکسن
- داروهای کورتون مانند گاباپنتین و پرگابالین
- تزریق استروئید به فضای اپیدورال ستون فقرات برای کاهش ورم و التهاب
فیزیوتراپی
فیزیوتراپیست‌ها روش‌های صحیح حرکت، بلند شدن و راه رفتن را آموزش می‌دهند و با تمرینات ویژه به تقویت عضلات کمر و پا کمک می‌کنند.
درمان جراحی
در مواردی که درد و علائم ناشی از آسیب عصبی است و با درمان دارویی بهبودی حاصل نمی‌شود، اقدام به جراحی میشود:
- دیسککتومی: حذف بخشی یا کل دیسک آسیب دیده تا فشار بر روی عصب‌ها کاهش یابد.
- لامینکتومی: حذف بخشی از مهره لامینا برای فراهم کردن فضای بیشتر برای عصب‌ها.
- دیسککتومی میکرو آندوسکوپی: حذف دیسک و اتصال مهره‌ها به یکدیگر برای افزایش استحکام ستون فقرات.
این روش‌های درمان به بیماران کمک می‌کنند تا با کمترین میزان درد و مشکل، فعالیت‌های روزمره خود را ادامه دهند.
عوارض جراحی دیسک کمر
جراحی دیسک کمر ممکن است همراه با برخی عوارض باشد. در زمان عمل، ممکن است به عصب‌ها آسیب برسد یا دورال پاره شود. پس از عمل نیز ممکن است بیمار با مشکلاتی مانند عفونت، درد مداوم یا فتق مجدد دیسک کمر مواجه شود.
روش‌های پیشگیری از درد دیسک کمر
هرچند که همیشه امکان جلوگیری از فتق دیسک کمر وجود ندارد، اما با رعایت چندین مورد میتوان خطر بروز آن را کاهش داد:
- حفظ تناسب اندام
- اجتناب از رانندگی بلند مدت
- استفاده از کفش با پاشنه مناسب
- خودداری از نشستن یا ایستادن برای مدت طولانی
- خوابیدن به سمت پهلو به جای روی شکم
- انجام تمرینات منظم برای تقویت عضلات
- خودداری از حرکت‌های ناگهانی
- بلند کردن اجسام سنگین با خم کردن زانوها، نه کمر
- خودداری از مصرف نیکوتین
- حفظ وضعیت صحیح بدن هنگام راه رفتن، خوابیدن، ایستادن و نشستن
تمرینات مفید برای کمر
برخلاف اینکه بعضی فرد فکر می‌کنند استراحت مداوم لازم است، تمرینات مناسب میتوانند به کاهش علائم درد کمک کنند. در زیر به برخی از تمرینات پیشنهادی و نحوه اجرای آن‌ها پرداخته شده است:
برای کمر سالم و جلوگیری از دردهای ناشی از دیسک کمر، تمرینات زیر میتوانند مفید باشند:
تمرین آویزان شدن:
- تعداد ست: سه ست، هر ست 30 ثانیه
- نحوه انجام: به میله‌ای شبیه بارفیکس با دو دست آویزان شوید تا فشار از روی دیسک کمر کاهش یابد. در صورت احساس درد، تمرین را فوراً متوقف کنید.
تمرین حرکت گربه گاو:
- تعداد ست: دو تا سه ست، هر ست 10 بار
- نحوه انجام: در حالت چهاردست‌وپا، شکم را به سمت زمین خم کرده و به سقف نگاه کنید. سپس با بازدم، پاها را به سمت سقف برده و ستون فقرات را گرد کنید.
تمرین سگ پرنده:
- تعداد ست: دو تا سه ست، هر ست 10 بار
- نحوه انجام: در حالت چهاردست‌وپا، دست چپ و پای راست را همزمان بلند کرده و تنه و زانو را هم‌راستا نگه دارید. تکرار با دست و پای دیگر.
تمرین پلانک:
- تعداد ست: دو تا سه ست، هر ست بین 10 تا 30 ثانیه
- نحوه انجام: روی شکم قرار بگیرید و با استفاده از آرنج‌ها و پنجه پاها بدن را بلند کنید تا در یک خط صاف قرار گیرد.
تمرین اکستانسیون ایستاده:
- تعداد ست: دو تا سه ست، هر ست 10 بار
- نحوه انجام: ایستاده و دست‌ها را دو طرف کمر قرار دهید. لگن را به جلو بکشید و ستون فقرات را به عقب خم کنید.
تمرینات هوازی:
- نحوه انجام: شنا، دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی به عنوان فعالیت‌های هوازی مناسب برای کمر معرفی شده‌اند.
این تمرینات باعث تقویت عضلات اطراف ستون فقرات و کاهش فشار بر دیسک‌های کمر می‌شوند. همیشه در هنگام انجام تمرینات به احتیاط و اجتناب از حرکات ناگهانی و بی‌دقتی توجه کنید.
راهکارهای غیردارویی برای مدیریت درد دیسک کمر
برخی از روش‌های غیردارویی که میتوانند به تسکین درد دیسک کمر کمک کنند عبارتند از:
- طب سوزنی: استفاده از سوزن‌های نازک برای تحریک نقاط خاص بدن و کاهش درد.
- گرمادرمانی: استفاده از گرما برای کاهش تنش عضلانی و افزایش گردش خون.
- سرمادرمانی: استفاده از سرما برای کاهش التهاب و درد.
- ماساژ کایروپراکتیک: تکنیک‌های ماساژ خاص برای تنظیم مجدد ستون فقرات و کاهش درد.
همیشه درد کمر ناشی از مشکلات دیسک بین مهره‌های ستون فقرات نیست. بنابراین، در صورت بروز علائم درد در قسمت پایین ستون فقرات، توصیه میشود که بلافاصله به یک دکتر فوق تخصص ارتوپد یا پزشک فوق تخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.
جهت ویزیت و نوبت دهی دکتر نادر مطلبی زاده فوق تخصص و جراح افزایش قد از اینجا اقدام کنید
خلاصه
در این مقاله، با هدف ارائه اطلاعات مفید در خصوص دیسک کمر و راهکارهای موثر برای مدیریت علائم آن، توضیحات جامعی ارائه شده است. از شما دعوت میشود تا تجربیات و نظرات خود را در این زمینه با ما در میان بگذارید تا با به اشتراک گذاری اطلاعات، دیگران نیز بتوانند از تجربیات شما بهره‌مند شوند.
پرسش های متداول
علائم هشداردهنده دیسک کمر چیست؟
علائمی وجود دارند که ممکن است بیانگر وضعیت خطرناک دیسک کمر باشند. این علائم شامل:
درد هنگام راه رفتن: اگر درد کمر تنها در هنگام راه رفتن احساس شود.
افزایش درد در طول خواب: اگر درد کمر در طول خواب افزایش یابد.
بی‌حسی در یک طرف بدن: اگر بخشی از بدن، به خصوص یک طرف، بی‌حس شود.
ضعف در پاها: اگر احساس ضعف در پاها و دشواری در حرکت را تجربه کنید.
عوامل خطر دیسک کمر چیست؟
برخی عوامل میتوانند افراد را در معرض خطر توسعه دیسک کمر قرار دهند:
چاقی: وزن بیش از حد میتواند فشار زیادی بر ستون فقرات ایجاد کند.
ژنتیک: گاهی اوقات مشکلات دیسک کمر به صورت وراثتی است.
مشاغل سخت: مشاغلی که نیاز به بلند کردن وزنههای سنگین یا حرکات تکراری دارند.
سیگار کشیدن: مصرف دخانیات میتواند به سلامت ستون فقرات آسیب بزند.
داروهای مفید برای تسکین درد دیسک کمر کدامند؟
برای کاهش سریع درد ناشی از دیسک کمر، میتوان از داروهای زیر استفاده کرد:
ناپروکسن: یک داروی ضدالتهاب غیراستروئیدی که به کاهش التهاب و درد کمک میکند.
ایبوپروفن: داروی دیگری ضدالتهاب و مسکن که در کاهش درد دیسک کمر موثر است.
دیکلوفناک: یک داروی قوی که برای کنترل دردهای شدید استفاده میشود.
