در این مقاله از مرکز افزایش قد ایران به آسیب مفصل آکرومیوکلاویکولر شانه خواهیم پرداخت.شانه از چندین مفصل تشکیل شده است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، مفصل بین استخوان ترقوه و استخوان کتف است. این مفصل، که به نام مفصل آکرومیوکلاویکولر شناخته می‌شود، می‌تواند در اثر ضربات وارده به شانه دچار دررفتگی شود.
آناتومی مفاصل شانه
استخوان ترقوه یا کلاویکل در دو انتهای خود با دو استخوان دیگر مفصل می‌شود. در قسمت داخلی، استخوان ترقوه با استخوان جناغ (استرنوم) مفصل شده و در طرف لترال یا خارجی ترقوه با استخوان کتف یا اسکاپولا (Scapula) مفصل می‌شود. بخشی از استخوان کتف که با ترقوه مفصل می‌شود، زائده‌ای پهن به نام زائده آکرومیون است. مفصل بین این دو را مفصل بین آکرومیون و کلاویکل یا مفصل آکرومیوکلاویکولر (Acromioclavicular joint) می‌نامند.
مفصل بین استخوان جناغ (استرنوم) و کلاویکل را مفصل استرنوکلاویکولر (Sternoclavicular joint) می‌نامند. پایداری مفصل آکرومیوکلاویکولر تا حد زیادی به لیگامان‌های اطراف آن وابسته است.
مهم‌ترین لیگامان‌ها، لیگامان کوراکوکلاویکولر (Coraco-clavicular) است که بین زائده کوراکوئید (Coracoid process) و ترقوه قرار دارد. این لیگامان خود از دو قسمت لیگامان تراپزوئید (Trapezoid ligament) و لیگامان کونوئید (Conoid ligament) تشکیل شده است.
آسیب مفصل بین استخوان‌های ترقوه و کتف
آسیب‌های مفصل آکرومیوکلاویکولر نسبت به آسیب‌های مفصل استرنوکلاویکولر بسیار شایع‌تر است. این مفصل دارای کپسول مفصلی ضعیفی است که به راحتی می‌تواند در اثر افتادن روی شانه آسیب ببیند. این نوع آسیب بیشتر در ورزشکاران مشاهده می‌شود.
در صورت وارد شدن ضربات شدید به شانه، ممکن است کپسول مفصل آکرومیوکلاویکولر پاره شود در حالی که لیگامان کوراکوکلاویکولر سالم باقی بماند. در این حالت، لبه خارجی استخوان ترقوه که معمولاً در محاذات لبه زائده آکرومیون قرار دارد، کمی به سمت بالا جابجا می‌شود. این وضعیت را نیمه دررفتگی یا Subluxation مفصل آکرومیوکلاویکولر می‌نامند.
اگر شدت ضایعه به حدی باشد که لیگامان کوراکوکلاویکولر نیز پاره شود، لبه خارجی استخوان ترقوه کاملاً به سمت بالا جابجا شده و تمام ارتباط خود با زائده آکرومیون را از دست می‌دهد. به این حالت دررفتگی یا Dislocation مفصل آکرومیوکلاویکولر گفته می‌شود.
علائم آسیب مفصل آکرومیوکلاویکولر
در حالت دررفتگی این مفصل، هنگام نگاه کردن به شانه بیمار، انتهای بیرونی استخوان ترقوه در بالای شانه برجسته و به سمت بالا قرار گرفته است. شانه دردناک است و فشار دادن به انتهای خارجی ترقوه درد را تشدید می‌کند. حرکت دادن مفصل شانه نیز همراه با درد است.
تشخیص دقیق این ضایعه از طریق رادیولوژی صورت می‌گیرد که در آن جابجایی کامل و حرکت به بالای انتهای خارجی استخوان ترقوه مشاهده می‌شود. در نیمه دررفتگی این مفصل، ممکن است در رادیوگرافی جابجایی زیادی دیده نشود. در چنین حالتی، عکسبرداری ویژه‌ای انجام می‌شود که در آن بیمار ایستاده و به هر دو مچ دست وی وزنه آویزان می‌شود، و سپس رادیوگرافی از هر دو شانه انجام می‌گیرد.
پزشک با مقایسه دو تصویر شانه‌های چپ و راست بیمار، تفاوت‌ها را شناسایی می‌کند و می‌تواند تشخیص دهد که در مفصل آسیب دیده، لبه خارجی ترقوه نسبت به زائده آکرومیون کمی بالاتر قرار گرفته است.
درمان آسیب‌های مفصل آکرومیوکلاویکولر
در آسیب‌های نیمه دررفتگی مفصل آکرومیوکلاویکولر، که جابجایی اندکی دارند، نیازی به جااندازی نیست. درمان این نوع آسیب معمولاً شامل آویزان کردن دست بیمار به گردن به مدت دو هفته است. پس از این مدت، شروع به انجام حرکات فعال مفصل شانه برای جلوگیری از محدودیت حرکتی بیشتر می‌شود.
درمان جراحی دررفتگی مفصل آکرومیوکلاویکولر
درمان دررفتگی مفصل آکرومیوکلاویکولر، عمدتاً از طریق عمل جراحی انجام می‌شود. در این عمل، جراح ارتوپد ابتدا انتهای خارجی ترقوه را در محاذات زائده آکرومیون قرار داده و سپس استخوان ترقوه را در جای خود فیکس می‌کند. برای فیکس کردن ترقوه، جراح ممکن است از یک پیچ برای اتصال ترقوه به زائده کوراکوئید استفاده کند، یا با استفاده از چند پین، زائده آکرومیون را به استخوان ترقوه متصل کند، یا ترقوه را با استفاده از یک پلاک خاص در مقابل زائده آکرومیون نگه دارد.
جراح ممکن است در طی عمل جراحی، لیگامان کوراکوکلاویکولر را ترمیم کند یا آن را دست نخورده بگذارد تا خود به خود جوش بخورد. وقتی دررفتگی مفصل آکرومیوکلاویکولر برای مدتی بدون درمان باقی بماند، مزمن شده و درمان آن دشوارتر از دررفتگی حاد است.
جهت ویزیت و نوبت دهی دکتر نادر مطلبی زاده فوق تخصص و جراح افزایش قد از اینجا و یا از طریق واتس‌اپ اقدام کنید
درمان دررفتگی مزمن مفصل آکرومیوکلاویکولر
در حالت مزمن، جراح ارتوپد ابتدا چند سانتیمتر از انتهای استخوان ترقوه که نزدیک به مفصل است را قطع و از بدن خارج می‌کند. سپس لیگامان کوراکوآکرومیون را از محل اتصال به کوراکوئید قطع کرده و به انتهای باقیمانده ترقوه متصل می‌کند. در نهایت، ترقوه را با یک پیچ به زائده کوراکوئید متصل می‌کند.
