در این مقاله از مرکز افزایش قد ایران درباره آرتروز مفصل آرنج صحبت می کنیم. مفصل آرنج در مقایسه با سایر مفاصل بدن کمتر دچار آسیب می‌شود. با این حال، شایع‌ترین آسیب‌های این مفصل شامل شکستگی و دررفتگی است. برخی از این آسیب‌ها به خوبی بهبود می‌یابند، ولی در مواردی منجر به تخریب مفصل شده و درد و محدودیت حرکتی ایجاد می‌کنند؛ وضعیتی که به آن آرتروز یا استئوآرتریت مفصل آرنج گفته می‌شود.
آناتومی مفصل آرنج
مفصل آرنج از ترکیب سه استخوان – استخوان بازو (در بالا)، و استخوان‌های ساعد یعنی زند بالایی (رادیوس) و زند پایینی (اولنا) در پایین – تشکیل شده است. آرنج مفصلی به شکل لولا بوده و حرکات آن شامل خم و راست شدن می‌باشد. عضله سه سر بازو در پشت بازو قرار دارد و به زائده اوله کرانون استخوان اولنا متصل می‌شود، که موجب مستقیم شدن مفصل آرنج می‌گردد. عضله دو سر بازویی در جلو بازو قرار دارد و منقبض شدن آن موجب خم شدن مفصل می‌شود.
در مفصل آرنج، سطح استخوان‌هایی که در کنار هم قرار دارند، از غضروف پوشیده شده است. این لایه غضروفی صافی و لغزندگی سطح مفصلی را فراهم می‌کند و از اصطکاک سطوح مفصلی در حین حرکت جلوگیری می‌کند. همچنین، لایه غضروفی به عنوان جذب‌کننده ضرباتی که به مفصل وارد می‌شود عمل می‌کند.
علت‌های ایجاد آرتروز مفصل آرنج
تخریب یا دژنرسانس غضروف
علت اصلی ایجاد آرتروز یا ساییدگی مفصل، تخریب یا دژنرسانس (Degeneration) غضروف است. این فرآیند خرابی غضروف به تدریج و در طی چندین سال رخ می‌دهد و به تدریج پیشرفت می‌کند.
آسیب‌های مفصلی به عنوان محرک‌های تخریب غضروف
در بسیاری موارد، آغاز خرابی غضروف ناشی از آسیب‌های وارد بر مفصل آرنج است. آسیب‌هایی نظیر شکستگی داخل مفصل آرنج، دررفتگی مفصل، آسیب شدید به رباط‌های اطراف مفصل به دنبال پیچ خوردگی، یا ضربات شدیدی که موجب له شدن غضروف مفصل می‌شوند، می‌توانند به آغاز فرآیند خرابی غضروف منجر شوند.
آرتروز ایدیوپاتیک: علت ناشناخته
در برخی موارد، غضروف مفصل آرنج بدون داشتن عوامل آسیب‌زای مشخص شروع به خراب شدن می‌کند. این حالت را آرتروز ایدیوپاتیک (Idiopathic osteoarthritis) یا آرتروز با علت ناشناخته می‌نامند.
تاثیر شکستگی‌های داخل مفصلی بر غضروف آرنج
آسیب غضروف ناشی از شکستگی
هر گونه شکستگی داخل مفصل آرنج موجب آسیب به غضروف می‌شود. پس از شکستگی، استخوان ترمیم یافته و جوش می‌خورد، اما غضروف قابلیت ترمیم ندارد.
جایگزین شدن بافت جدید و تاثیرات آن
به جای غضروف آسیب دیده، بافت جدیدی تشکیل می‌شود که خصوصیات غضروف سالم را ندارد و تحت نیروهای وارده به مفصل به تدریج خراب می‌شود.
تاثیر انحراف در شکستگی بر تخریب غضروف
در صورتی که شکستگی داخل مفصلی با انحراف و کجی جوش بخورد، تخریب غضروف سرعت می‌گیرد و پس از مدت کوتاهی سطح غضروفی مفصل خراب می‌شود.
آسیب به رباط‌ها و تاثیرات آن بر غضروف
آسیب ناشی از دررفتگی و کشیدگی شدید آرنج
در دررفتگی یا کشیدگی‌های شدید آرنج، رباط‌های اطراف مفصل آسیب می‌بینند. این آسیب می‌تواند موجب حرکات ناهماهنگ مفصل شده و بیومکانیک مفصل را به هم بزند. در نتیجه، غضروف تحت فشار زیادی قرار گرفته و خراب می‌شود.
تفاوت‌های ساییدگی مفصل آرنج با سایر مفاصل
تغییرات مختص مفصل آرنج
روند ساییدگی مفصل آرنج ممکن است با ساییدگی در مفاصل ران و زانو متفاوت باشد. در ساییدگی مفصل آرنج، فضای مفصلی ممکن است تغییر زیادی نکند.
تشکیل استئوفیت و تاثیر آن
به جای تغییر فضای مفصل، استخوان‌های اضافه به نام استئوفیت (Osteophyte) در لبه‌های مفصل تشکیل می‌شوند. علاوه بر این، کپسول مفصل آرنج کوچک و جمع و سفت می‌شود.
کنتراکچر مفصلی و محدودیت حرکتی
به این کوچک و جمع شدن کپسول مفصلی آرنج، که موجب خشکی و محدودیت حرکتی می‌شود، کنتراکچر مفصلی (Joint contracture) می‌گویند.
علائم آرتروز مفصل آرنج
درد و خشکی حرکتی
مهم‌ترین علائم آرتروز مفصل آرنج شامل درد و خشکی حرکتی در مفصل است. در ابتدا، درد تنها هنگام فعالیت و حرکت مفصل احساس می‌شود، اما به مرور زمان، حتی در حین استراحت نیز درد وجود دارد. این درد ممکن است به قدری شدید باشد که حتی در خواب نیز احساس شده و خواب بیمار را مختل کند.
تغییرات درد با فعالیت بدنی
در مراحل ابتدایی ساییدگی، درد بیمار ممکن است با شروع فعالیت بدنی و گرم شدن کاهش یابد یا موقتا از بین برود، و پس از متوقف شدن فعالیت بدنی و سرد شدن، دوباره شروع شود.
تورم مفصلی
یکی دیگر از علائم آرتروز، تورم مفصل است که می‌تواند به دلیل تجمع مایع در داخل مفصل باشد. با افزایش شدت ساییدگی، حرکات مفصل همراه با صدا (کریپتاسیون) می‌شود.
محدودیت حرکتی
محدودیت حرکتی مفصل یکی از علائم مهم آرتروز است. این محدودیت در ابتدا به صورت عدم توانایی در راست و مستقیم کردن کامل مفصل ظاهر می‌شود، و به تدریج بیمار نمی‌تواند مفصل را به طور کامل خم کند. با کاهش حرکات آرنج، عضلات اطراف آن ضعیف و لاغر می‌شوند.
تشخیص آرتروز مفصل آرنج
معاینه و سابقه بیماری
پزشک ابتدا در مورد سابقه بیمار و علائم فعلی او مانند درد و محدودیت حرکتی سوالاتی می‌پرسد. معاینه بیشتر معطوف به بررسی دامنه حرکتی مفصل، تغییر شکل آن، و مشکلات عصبی احتمالی است.
رادیوگرافی و سی تی اسکن
رادیوگرافی ساده مفصل آرنج می‌تواند علائمی مانند کاهش فضای مفصلی و استخوان‌های اضافه یا استئوفیت‌ها را نشان دهد. در مواردی، پزشک ممکن است از سی تی اسکن برای بررسی دقیق‌تر شکل مفصل و استخوان‌های اضافه استفاده کند، به ویژه اگر این استخوان‌ها بر روی عصب اولنار فشار وارد کنند.
درمان آرتروز و ساییدگی مفصل آرنج
روش‌های غیر جراحی
درمان ساییدگی مفصل آرنج معمولاً با استفاده از روش‌های غیر جراحی آغاز می‌شود. این روش‌ها شامل استراحت، کاهش حرکات تشدیدکننده درد، تغییر در روش زندگی و نحوه استفاده از اندام فوقانی در انجام فعالیت‌های روزانه، استفاده از گرمای موضعی، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن، استفاده از اسپلینت و ارتوزهای مفصل آرنج، انجام نرمش‌های کششی و تقویتی، و تزریق داروهای کورتیکواستروئیدی به داخل مفصل توسط پزشک می‌باشند.
روش‌های جراحی
در صورت عدم بهبودی با روش‌های غیر جراحی، پزشک ارتوپد ممکن است جراحی را پیشنهاد کند. انواع مختلف جراحی بر حسب شدت خرابی مفصل، سطح فعالیت‌های بدنی بیمار و سن بیمار انتخاب می‌شوند. این روش‌ها عبارتند از:
دبریدمان به روش آرتروسکوپی
در مراحل ابتدایی بیماری، دبریدمان شامل تمیز کردن محل و برداشتن بافت‌های اضافه و مشکل‌زا است. با استفاده از آرتروسکوپ، داخل مفصل شسته شده و قطعات غضروفی آزاد برداشته می‌شوند. ممکن است برای کاهش محدودیت حرکتی، بخشی از کپسول مفصلی برش داده شود.
آرتروپلاستی اینترپوزیشن
در این روش، استخوان‌های سطح مفصلی تراشیده می‌شوند و بافتی مانند تاندون یا فاشیا بین آن‌ها قرار می‌گیرد تا از ساییده شدن استخوان‌های مفصل جلوگیری شود.
فیوژن مفصل آرنج
فیوژن مفصل آرنج، معروف به آرترودز، به معنی متصل کردن استخوان‌های مفصل است. در این روش، غضروف خراب شده تراشیده شده و استخوان‌ها با استفاده از پیچ و پلاک به یکدیگر متصل می‌شوند. این روش جراحی درد را از بین می‌برد اما حرکت مفصل آرنج را محدود می‌کند و بیشتر در افرادی که نیاز به بلند کردن اشیاء سنگین دارند، استفاده می‌شود.
تعویض مفصل آرنج
کمتر شایع نسبت به سایر مفاصل
استفاده از مفصل مصنوعی در آرنج در مقایسه با استفاده از آن در مفاصل ران، زانو و شانه کمتر شایع است. عوارض ناشی از عمل جراحی تعویض مفصل آرنج در مقایسه با تعویض مفصل ران و زانو بیشتر است.
کاربرد در بیماران خاص
این روش جراحی بیشتر در بیمارانی به کار می‌رود که نیاز به حرکت مفصل آرنج دارند، اما از این مفصل قدرت زیادی انتظار ندارند. بنابراین، افراد مسن که به بلند کردن اشیاء سنگین با دست نیاز ندارند، ممکن است از این نوع جراحی سود ببرند.
کاربرد در درمان تخریب مفصلی ناشی از روماتیسم
تعویض مفصل آرنج همچنین در درمان تخریب مفصلی ناشی از روماتیسم مفصلی به کار می‌رود.
جهت ویزیت و نوبت دهی دکتر نادر مطلبی زاده فوق تخصص و جراح افزایش قد از اینجا و یا از طریق واتس‌اپ اقدام کنید
